असोज १७ – गोरखा दरबारको दसैँघरमा आज परम्परागत विधि अनुसार विधिपूर्वक जमरा राखिएको छ। नवरात्रको पहिलो दिन घटस्थापनाका अवसरमा गोरखा दरबार परिसरस्थित दसैँघर, कालिका मन्दिर र गोरखनाथ मन्दिरमा बिहान ९ः१६ बजे साइत मिलाएर जमरा राखिएको हो। गोरखकाली मन्दिरका मूल पुजारी शारदाप्रसाद भट्टराईका अनुसार, यो विशेष साइतमा देवी भगवतीलाई मूल दरबारको गर्भगृहमा पदस्थापना गर्दै जमरा राख्ने विधि सम्पन्न गरियो।
पुजारी भट्टराईले बताएअनुसार, परम्परागत रूपमा गोरखकाली मन्दिरको कैलाश कोठाबाट देवी भगवतीलाई दरबारको पूजा कक्षमा प्रतिष्ठापित गरिन्छ। त्यसपछि पानीको घडा थापेर नवरात्रको शुभारम्भ गर्दै जमरा राखिन्छ। यसवर्ष, गोरखा दरबारमा एक पाथी जौको जमरा राखिएको छ भने कालिका र गोरखनाथ मन्दिरमा चार–चार माना जौको जमरा राखिएको छ। साथै, उपल्लो र तल्लो कोटमा पनि एकरएक मानाका दरले जमरा राखिएको जानकारी दिइएको छ।
**परम्पराको विशेष महत्व**
गोरखा दरबारमा विधिपूर्वक जमरा राखेपछि देशभरका हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले घरघरमा जमरा राख्ने परम्परा रहेको छ। यो प्रक्रिया दशैँको शुभारम्भको प्रतीक हो, जसलाई विशेष साइतमा गरिन्छ। जमरा राख्ने दिन अर्थात घटस्थापनाले बडादसैँको आधिकारिक सुरुवात गर्छ, जसमा नौ दिनसम्म दुर्गा देवीको पूजा आराधना गरिन्छ।
गोरखा दरबारमा जमरा राखेपछि दसैँको बिचारधारा अनुसार अन्य स्थानमा पनि जमरा राख्ने र विशेष पूजाआजाहरू सुरु गर्ने गरिन्छ। यसै क्रममा, कालिका मन्दिरमा प्रतिपदा सुरु भएसँगै कालो बोकाको बलि दिने परम्परा पनि रहेको छ, जसले देवीलाई प्रसन्न पार्न धार्मिक महत्व राख्छ।
**जमरा र बडादसैँको धार्मिक महत्व**
बडादसैँको विशेष पर्वमा जमराको धार्मिक महत्त्व निकै गहिरो छ। जमरालाई शुभता, समृद्धि र विजयको प्रतीक मानिन्छ। घटस्थापनाका दिन जमरा राखेर नवमीसम्म यसको स्याहार गरिन्छ र विजयादशमीको दिन टीकासँगै जमरा लगाइने गरिन्छ। हिन्दू धर्ममा जमरालाई शक्तिको प्रतीक मानी बडादसैँको टीकाको दिन परिवारका सदस्यहरू एकआपसमा टीका र जमरा लगाइ आशीर्वाद ग्रहण गर्छन्।
यो परम्परा विशेषतः गोरखा दरबारमा सुरु हुने भएकाले यस स्थानलाई दशैँसँग जोडिएको पवित्र स्थल मानिन्छ। गोरखा दरबारको ऐतिहासिक महत्त्वसहित यहाँको दशैँ मनाउने परम्पराले नेपाली संस्कृतिमा धार्मिक आस्था र परम्पराको निरन्तरता सुनिश्चित गरिरहेको छ।